Ik leer Wim kennen als hij in een tbs-kliniek zit en met proefverlof kan. Hij is boos dat hij nog steeds in de tbs zit en dat zijn maat alleen maar een gevangenisstraf heeft gekregen en al lang en breed weer vrij is. Hij voelt zich zwaarder gestraft. Ik zeg tegen Wim dat zijn maat misschien beter wist wat hij deed en dat hij, Wim, had te leren om zijn eigen beslissingen te nemen en zich niet te laten meeslepen.

Als Wim met proefverlof is – hij woont op een kamer, niet ver van ons kantoor – blijkt hij nog weinig vaardigheden te hebben. Soms vermijdt hij het contact met mij, soms komt hij op hoge poten met eisen, dan weer gedeprimeerd omdat hij het allemaal niet alleen denkt te redden. Kort na de start van het proefverlof stuur ik Wim terug naar de kliniek om gezamenlijk orde op zaken te stellen. Het proefverlof start kort daarna weer en zoiets doet zich meerdere keren voor. In totaal zal het proefverlof in drie jaar vier keer worden ingetrokken en opnieuw beginnen, omdat de situatie voor mij te onoverzichtelijk is geworden om er verantwoording voor te kunnen nemen. Maar steeds blijf ik eraan vasthouden en het vertrouwen uitspreken dat we zo snel als mogelijk weer door kunnen gaan met het proefverlof.

Wim woont in een eigen flat op het moment dat de tbs wordt beëindigd. Ik heb hem gezegd dat een jaartje extra niet verkeerd zou zijn en dat ook geadviseerd, maar de rechter denkt er kennelijk anders over; er is ook nog zoiets als ‘proportionaliteit’ en er is, hoe dan ook, al jaren geen sprake meer van het plegen van strafbare feiten. Nou ja, Wim kwam een keer op kantoor aan met een bij de bibliotheek meegenomen en in een papiertje ingepakt boek dat hij mij als dank voor bewezen diensten wilde geven. Ik heb hem bedankt voor het gebaar, maar ben met hem samen naar de bibliotheek gelopen, waar hij het boek met excuses heeft teruggegeven.

En zo waren er meerdere zaken geweest in de afgelopen jaren waarin de algemene voorwaarde ‘dat de veroordeelde zich voor het einde van de proeftijd niet schuldig maakt aan een strafbaar feit’ niet volop werd nageleefd; anno 2012 zouden dit wellicht meerdere redenen zijn geweest om dit aan het Openbaar Ministerie te melden en het toezicht te beëindigen. Maar belangrijker dan hem af te straffen voor deze strafbare handelingen leek het mij (ik moet eigenlijk zeggen ‘ons’: de leden van mijn team, de bureaupsychiater, de kliniek en uiteindelijk ook de rechter) beter dat ik een prosociaal rolmodel voor hem zou kunnen zijn om te laten zien dat je een conflict kunt aangaan, je eigen keuzes kunt maken, je eigen grenzen kunt aangeven, zonder dat dit ertoe leidt dat de ander je afwijst. En als de ander je afwijst, heb je in elk geval je zelfrespect behouden.

Reclasseringswerker Toezicht